Kondansatör Çeşitleri
1) Sabit Kondansatörler
– Plastik Film Kondansatör
– Seramik Kondansatör ( Mercimek )
– Mika Kondansatör
– Elektrolitik Kondansatör
– SMD Kondansatör
2) Ayarlı Kondansatörler
Kondansatör Nedir ?
Elektrik enerjisini belirli bir süre depo etmeye yarayan devre elemanıdır. İki iletken levha arasına bir yalıtkan malzemenin koyulmasıyla oluşur. İki iletken levha arasındaki yalıtkan malzemeye dielektrik adı verilir. Kondansatörler dielektrik malzemelerinin adıyla anılır. Örneğin dielektrik madde seramik ise kondansatör Seramik Kondansatör’dür.
Plastik, Seramik ve Mika kondansatörler kutupsuzdur. Hangi bacağına artı hangi bacağına eksi bağlandığının önemi yoktur. Bu yüzden AC ve DC devrelerde kullanılabilirler.
Elektrolitik kondansatörlerde Artı ve Eksik kutupları vardır. Bu yüzden sadece DC devrelerde kullanılabilirler. Elektrolitik kondansatörler, diğer kondansatör çeşitlerine göre daha yüksek kapasitelere sahiptirler. Elektrolitik kondansatör kullanırken ters bağlanmamalıdır. Aksi takdirde ısınarak kısa süre içerisinde patlar. Bu sebeple bağlantısı ters yapılmamalıdır.
Kondansatör elektronik devrelerde C harfi ile ifade edilir. Kondansatörün kapasitesi Farad(F) birimi ile ifade edilir.
Farad’ın alt katları kullanılır.
Bunlar
uF( Mikrofarad ) —-1 uF= 10–6 F
nF (Nanofarad) —– 1 nF = 10–9 F
pF (Pikofarad) —— 1 pF = 10–12 F
Kondansatörün sembolü bu şekilde gösterilir.
Kondansatörlerin kapasiteleri arttıkça, şarj olma süreleri ve deşarj olma süreleri artar.
Evinizdeki televizyonu kapattığınızda kumanda alıcısı kısmındaki LED’i düşünün. Fişi çekseniz dahi bir süre daha yanmaya devam etmektedir. Veya bir adaptörü fişten çekmenize rağmen üstündeki LED bir süre daha yanmaya devam etmektedir. Bu tarz örnekleri çoğaltmak mümkündür. Bu olayların sebebi o devrelerin yapısında kondansatör bulunmasıdır. Enerji kesildiğinde belirli bir süre kondansatör içerisinde depo edilen elektrik enerjisi kullanılmaktadır.
Plastik Kondansatörler
Dielektrik(yalıtkan) malzemesi plastik olan kondansatörlerdir. Genellike nF veya pF seviyesinde olurlar. Kutupsuzdurlar.
Mika Kondansatörler
Dielektrik(yalıtkan) malzemesi Mika olan kondansatörlardir. Genellikle pF seviyesinde olurlar. Kutupsuzdurlar.
Yüksek gerilimli devrelerde kullanılırlar. 100-2500 V arasında çalışabilirler. Kutupsuz ve yüksek gerilim değerlerinde kullanılabildikleri için priz üzerinden çalışan bir çok cihazın besleme hattında bu kondansatörlere rastlamak mümkündür.
Seramik Kondansatörler
İçerisindeki yalıtkan malzemesi seramik olan kondansatörlerdir. nF ve pF seviyesinde olurlar. Kutupsuzdur.
Seramik kondansatörler sıcaklık değişimlerinden çabuk etkilenir. Enerji kayıpları azdır. Yüksek frekanslı devrelerde kullanılırlar.
Elektrolitik Kondansatörler
En çok kullanılan kondansatör çeşitlerinden biridir. İçlerinde sıvı bulunur. Elektrolitik kondansatörler kutupludur. Bu tip kondansatörlerin + ve – kutupları vardır. Ayrıca elektrolitik kondansatörlerin maksimum çalışma gerilimleri vardır. Elektrolitik kondansatörler sadece doğru akımda(DC) kullanılırlar.
Elektrolitik kondansatörler ters kutuplanırsa veya çalışma gerilimden fazla gerilime maruz kalırlarsa patlarlar. Bu yüzden kullanımına dikkat edilmelidir. Kondansatörlerin üzerinde gerekli değerleri yazılıdır.
.
Resimde görmüş olduğunuz elektrolitik bir kondansatördür. Kondansatörün üzerine bakıldığında 400V 100 uF şeklinde bir ifade görüyoruz. Bu kondansatörün maksimum çalışma gerilimi 400V ve kapasitesi 100 uF(mikrofarad)dır.
Ayrıca elektrolitik kondansatörlerin üzerinde hangi ucun Artı veya eksi olduğunu görebileceğiniz ifade bulunur. Yukarıdaki resimde Beyaz ile ifade edilen uç, kondansatörün Eksi ucudur. Diğer uç ise Artı ucudur. Bağlantı yaparken buna dikkat ederek bağlamalısınız.
Elektrolitik kondansatörler alüminyum ve tantal olmak üzere 2ye ayrılır.
Alüminyum maddeye sahip olan elektrolitik kondansatörler, düşük sıcaklık altında kapasite kaybı durumu yaşatır. Ayrıca alüminyum elektrolitik kondansatörler yüksek frekanslarda kullanmak için verimli değildir.
Tantal elektrolitik kondansatörler ise düşük sıcaklık altında yüksek kapasite gösterirler. Bu sebeple alüminyum elektrolitik kondansatörlere göre daha verimlidir. Tantal elektrolitik kondansatörler yüksek frekanslarda verimli olarak kullanılabilir.
SMD Kondansatör
Plastik, mika ve seramik kondansatörlerin çok ufak halleridir. Yüzey montajlı eleman(SMD) kullanımının yaygınlaşmasıyla SMD Kondansatörler de üretilmeye başlanmıştır. Günümüzde bir çok elektronik devrede artık SMD elemanlar kullanılmaktadır. Devrelerin küçük ve ince olması SMD elemanlar sayesinde sağlanmaktadır. O sebeple cep telefonu, dijital kamera ve popüler olarak kullanılan bir çok elektronik cihazın içerisindeki elektronik kartlarda SMD Kondansatörlere rastlayabilirsiniz.
SMD Kondansatörler özel lehimleme yöntemleri ile lehimlenirler.
Ayarlı Kondansatörler
Üzerlerinde bulunan vida veya ayarlanabilir mil ile kapasitelerinin değiştirilmesine(ayarlanmasına) imkan veren kondansatörlere ayarlanabilir (trimer) kondansatör denir. Bu kondansatörler kapasite değerlerinin anlık olarak değiştirilebilmesine olanak tanırlar. Genellikle haberleşme devrelerinde, alıcı devrelerinde ince frekans ayarı için kullanılırlar.
3 bacaklı ve üzerlerinde ayarlanabilir vida veya mil benzeri mekanik aksama sahip olan kondansatörlerdir.
Ayarlanabilir kondansatörlerin elektriksel sembolü farklıdır.
Kondansatörlerin sağlamlık kontrolü nasıl yapılır ? ( Dijital Avometre ile )
1) Avometre ohm kademesine alınır.
2) Eğer kutuplu kondansatör ise avometrenin kırmızı probu kondansatörün Artı ucuna , siyah probu kondansatörün Eksi ucuna temas ettirilir.
Eğer kutupsuz kondansatör ise yön farketmez.
3) Direnç değeri artmaya başlayacaktır.
4) Daha sonra probların yeri değiştirilir. Ekrandaki değer azalmaya başlayacaktır.
5) Burada belirtilen artma ve azalma durumları görülüyorsa, kondansatör sağlamdır.
NOT : İlk işlemde azalma değeri görülüyorsa, ikinci işlemde mutlaka artma işlemi görülmelidir.