Diyot Çeşitleri
1) Kristal Diyot
2) Zener Diyot
3) Işık Yayan Diyot ( LED )
4) Foto Diyot
5) Shottky Diyot
DİYOT NEDİR ?
Diyot tek yönlü akım geçişine izin veren elektronik devre elemanıdır. Anot ve katot ucu vardır. Anot ucundan sadece Artı(+) polarma geçişine izin verir; Katot ucundan ise sadece Eksi(-) polarma geçişine izin verir. Diyotlar Alternatif Akımı -> Doğru Akıma geçirmek için (AC/DC) kullanılır.
Aşağıdaki 1.resim diyotun gerçek görünümünü gösterirken; 2.resim ise diyotun elektriksel sembolünü göstermektedir.
Diyotun anot ucuna + polarma, katot ucuna – polarma uygulanmalıdır. Aksi takdirde iletime geçmez.
Kristal Diyot
En çok kullanımı yaygın olan diyot tipidir. Genellikle Alternatif Akımı (AC) , Doğru Akıma (DC) çevirme amaçlı kullanılırlar. Bunun dışında sinyali kırpma amacıyla da kullanılırlar.
Aşağıdaki resimde 1 adet kristal diyot görebilirsiniz.
Kristal diyotların iç yapısı 2 farklı maddeden oluşabilir.
– Silisyum
– Germanyum
Eğer kristal diyot germanyum maddeden üretilmişse; iletime geçerken 0.3 V gerilim harcar. ( Pek yaygın değildir.)
Eğer kristal diyot silisyum maddeden üretilmişse; iletime geçerken 0.6-0.7 V gerilim harcar. ( Genellikle Silisyumdan Üretilenleri Yaygındır)
Şema 1 : Diyotun doğru polarmalandırılması
Yukarıdaki şemayı (Şema 1) inceleyiniz. Silisyum bir diyot kullanılmıştır. Güç kaynağı gerilimi 5V’dur.
Güç kaynağının + ucu diyotun anot ucuna bağlanmıştır. Gerilim diyotun üzerinden geçtikten sonra, direnç üzerine 4.42 V gerilim düşümü olmuştur.
Burada silisyum diyot iletime geçmek için yaklaşık 0.6V arası gerilim harcamıştır. ( 5- 4.42 = 0.58 V ~ 0.6V)
Şema 2 : Diyotun ters polarmalandırılması
Bu şemayı(Şema 2) incelerken, güç kaynağına ve diyotun bağlanış yönüne dikkat ediniz. Yukarıda belirtildi. Diyotun katot ucu sadece -(Eksi) yi iletir.
Ancak pilin +(Artı) ucu, diyotun katot ucuna bağlandığı için; diyot iletime GEÇMEMİŞTİR.(0 V)
GÜÇ KAYNAĞI’NIN -(Eksi) ucu, kristal diyotun katot ucuna bağlansaydı sonuç ne olurdu ? Bunu da siz düşününüz.
Zener Diyot
Zener diyotlar, üzerinde bir gerilim değerini sabitlemek üzere üretilmiş diyot tipidir.
Zener diyotlar, kristal diyotların aksine ters polarma edilirler. Doğru polarma edilirse, kristal diyot özelliği gösterir.
Ancak kullanım amaçları gereği doğru polarma edilmezler. Ters polarma edilirler.
Katot ucuna +(Artı), Anot ucuna (-) bağlanır.
Zener diyotun elektriksel sembolünü aşağıda görebilirsiniz.
Zener diyotların üzerinde sabitledikleri gerilim, isimlerinden anlaşılır.
Örneğin:
5v1 zener diyot üzerinde 5.1V ‘u sabitler.
3v9 zener diyot üzerinde 3.9V‘u sabitler.Sizce 12v1 zener diyot üzerinde kaç Voltu sabitler ? ( Tabi ki 12.1V )
Şimdi aşağıdaki şemayı inceleyiniz.
Şemada görüldüğü gibi zener diyot TERS polarma edilmiştir.
Zener diyotun Katot ucu, güç kaynağının Artı ucuna bağlanmıştır.
Zener diyot bu şekilde iletime geçerken, üzerinde zener gerilimini sabitler.
Burada zener gerilimi 4.7V’dur (4v7). Zener diyot üzerinde 4.7 V sabitlenmiştir.
R1 direnci üzerine ise 15-4.7 = 10.3 V gerilim düşümü olmuştur.
Işık Yayan Diyot ( LED )
Günlük hayatta artık hemen hemen her yerde karşımıza çıkan bir teknolojidir LED. Tabelelarda, cihazların üstündeki göstergelerde, aydınlatma sistemlerinde LED kullanımı artık yaygınlaşmıştır. LED bir diyottur. Anot ve katot ucu vardır. Anot ucuna +, katot ucuna – bağlandığında ışık verir. Light Emmiting Diode ( Işık yayan Diyot) kelimelerinin kısaltmasından meydana gelmiştir.
LED’in elektriksel sembolü aşağıda verilmiştir. Dışarı doğru bakan 2 ok, diyotun ışık verdiğini yani LED olduğunu belirtir.
LED’lerin uzun bacağı Anot , kısa bacağı Katot’tur. Anot ucuna +, Katot ucuna – bağlanmalıdır.
LED’ler enerjilendirilirken mutlaka seri öndirenç bağlanmalıdır. Yoksa LED zarar görür.
Foto Diyot
Işık şiddeti ile iletime geçen diyotlardır.
Kristal diyotlar iletime geçmek için 0.6-0.7 V aşım gerilimi harcarlar. Ancak foto diyotlar iletime geçmek için, sadece ışık şiddetine ihtiyaç duyarlar. Üzerlerindeki alıcı gözlerden aldıkları ışıkla iletime geçerler.
Uzaktan kumandalarda ve ışık şiddetinin ölçülmesi gereken yerlerde foto diyotlar kullanılır.
Foto diyotun elektriksel sembolü aşağıda verilmiştir.
Üzerinde 2 adet diyota doğru bakan ok vardır. Bu oklar, diyotun ışıkla iletime geçtiğini, yani Foto diyot olduğunu belirtir.
***Foto diyotlar, tıpkı zener diyotlar gibi devreye ters bağlanır. Üzerine gelen ışık şiddeti arttıkça, foto diyodun geçirdiği akım da artar.
Işıkla doğru orantılı olarak, geçirdiği akım miktarı değişir.
Shottky Diyot
Shottky diyotlar da bir tip kristal diyottur. Normal kristal diyotlara göre daha hızlı iletime geçer, daha hızlı iletimi keserler. Yani açıp/kapatma(anahtarlama) hızları normal diyotlara göre daha fazladır. Tepki süreleri daha kısadır. Ayrıca daha yüksek güçlü devrelerde kullanılırlar.
Shottky diyotları ilerleyen makalelerimizde anlatılacak uygulamalarda, pratik olarak kullanacağız. Burada bir çok teorik bilgiye sizi boğmak yerine, uygulama esnasında anlatmayı tercih ederim. Sizin için bu şekilde daha yararlı olacaktır.
Bir yanıt yazın